Zihinsel Yetersizlik Nedir
Zihinsel yetersizlik, hafif düzeyden ileri düzeye kadar değişebilir ve bireyin yaşamını farklı derecelerde etkileyebilir. Zihinsel Yetersizlik Destek Eğitim Programı, bireyin bağımsızlığını ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik stratejileri içerir.
Zihinsel yetersizliğin derecesi, bu yetersizliğe sahip olan bireyin aldığı destek çeşitliliği, destek almaya başlama yaşı, zihinsel yetersizliğe eşlik eden ek yetersizlikler (otizm, genetik sendromlar, bedensel yetersizlik vb.), sağlık sorunları gibi farklı etkenler bu kişilerin gerek duyduğu destek ve eğitimin farklılaşmasına sebep olur. Bu sebeple zihinsel yetersizliği olan bireylerin seviyelerine ve durumlarına özgü olarak uzmanlar tarafından destek eğitim almaları, günlük hayata ayak uydurabilecek bilgi ve becerileri geliştirebilmeleri açısından oldukça önemlidir.
Zihinsel yetersizlik, bireylerin zihinsel işlevlerinde ve uyumsal davranışlarında farklı derecelerde sınırlılıklar gösterdiği bir durum olduğundan, farklı tür ve derecelerde sınıflandırılabilir. Zihinsel yetersizlik türleri genellikle bireyin zeka düzeyine ve uyumsal davranış becerilerine göre belirlenir.
Zihinsel yetersizlik, bireyin zihinsel işlevlerinde ve uyumsal davranışlarında sınırlılıklar gösterdiği bir durumdur. Bu durum, genellikle bireyin zihinsel gelişiminde ya da zekasındaki farklılıkla karakterizedir ve çoğu zaman çocukluk döneminde ortaya çıkar. Zihinsel yetersizliğe sahip kişiler günlük yaşam becerilerini gerçekleştirmede güçlük yaşar ve akranlarıyla kıyasla daha düşük performans sergileme eğilimindedir.
- Zihinsel İşlevler: Bu alan, bireyin genel zihinsel yeteneklerini ifade eder ve öğrenme, akıl yürütme, problem çözme, karar verme gibi bilişsel işlevleri içerir. Zihinsel yetersizlikte bu işlevlerde belirgin bir gerilik görülür.
- Uyumsal Davranışlar: Bireyin günlük yaşamda yaşına uygun olarak bağımsız hareket edebilme ve sosyal normlara uyum sağlama becerilerini ifade eder. Uyumsal davranışlar, iletişim kurma, kişisel bakım, sosyal etkileşim ve akademik beceriler gibi alanları kapsar.
1. Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
- Zekâ Bölümü (IQ): 50-55 puan ile 70 puan arası
- Özellikler: Bireyler genellikle basit akademik becerileri öğrenebilir ve günlük yaşamlarında bağımsız olabilirler. Ancak karmaşık akademik veya sosyal becerilerde zorluklar yaşayabilirler. Yetişkinlikte bağımsız yaşam sürdürebilirler fakat eğitim ve destek ihtiyaçları olabilir.
2. Orta Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
- Zeka Bölümü (IQ): 35-40 ile 50-55 puan arası
- Özellikler: Bu bireyler temel akademik becerileri öğrenebilir, ancak daha karmaşık becerilerde desteğe ihtiyaç duyarlar. Günlük yaşamda temel işlevleri yerine getirebilirler, ancak sürekli destek ve gözetim gerekebilir. Sosyal etkileşimlerinde belirgin sınırlılıklar olabilir.
3. Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
- Zeka Bölümü (IQ): 20-25 puan ile 35-40 puan arası
- Özellikler: Bu bireyler genellikle sınırlı akademik ve uyumsal becerilere sahiptirler. Temel kişisel bakım becerilerinde desteğe ihtiyaç duyarlar ve günlük yaşamlarını sürdürmek için sürekli gözetim gereklidir. İletişim becerileri genellikle sınırlıdır.
4. İleri Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
- Zeka Bölümü (IQ): 20-25 puan ve daha aşağısı
- Özellikler: Bu bireyler çok sınırlı zihinsel ve uyumsal becerilere sahiptir. Günlük yaşamda neredeyse tamamen bağımlı olurlar ve sürekli bakım gerektirirler. İletişim becerileri genellikle çok sınırlıdır, genellikle bedensel engeller de eşlik eder.
5. Gelişimsel Bozukluklarla İlişkili Zihinsel Yetersizlik
- Özellikler: Down sendromu, otizm spektrum bozukluğu gibi durumlarla ilişkili zihinsel yetersizlikler bu kategoriye girer. Bu tür bozukluklar genellikle bireyin zihinsel işlevlerini ve uyumsal davranışlarını etkileyen belirli genetik veya biyolojik faktörlere bağlıdır.
Bu türlerin her biri; bireyin eğitsel, mesleki ve sosyal yaşamını farklı derecelerde etkiler ve her birine yönelik destek eğitim uzmanlar tarafından planlanmalıdır.